Κατά την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού ιδρύονται στη Θάσο, όπως και σε άλλα σημεία του Αιγαίου, μικροί, οχυρωμένοι παράκτιοι οικισμοί, όπως αυτός στην Σκάλα Σωτήρος. Ακμάζει στα μέσα της 3ης χιλιετίας και εικάζουμε πως πρέπει, λόγω της μικρής έκτασής του (μόλις 1 στρέμμα), να προστάτευε την κατοικία ενός τοπικού ηγεμόνα. Στη μνημειακή τοιχοδομία του ισχυρού του περιβόλου, με πύλες και προμαχώνες, χρησιμοποιείται η τεχνική του ψαροκόκκαλου, όπως συμβαίνει στις ακροπόλεις των Κυκλάδων και της Μ. Ασίας.
Η κεραμική αντιπροσωπεύεται από σκουρόχρωμα κυρίως, αλλά και καστανόχρωμα, αδιακόσμητα αγγεία, ημισφαιρικές φιάλες, πρόχους και κύπελλα, αλλά και καδόσχημα αποθηκευτικά αγγεία.
Διαπιστώνονται αναλογίες με την Κεντρική και Ανατολική Μακεδονία αλλά και άμεσες συγγένειες με το Βορειοανατολικό Αιγαίο, όπως μαρτυρεί η παρουσία ειδικού προορισμού αγγείων όπως το «δέπας αμφικύπελλο». Από τα μικροευρήματα της Σκάλας Σωτήρος, προκαλεί εντύπωση ο μεγάλος αριθμός σφοντυλιών διαφόρων τύπων, γεγονός που προδίδει την ιδιαίτερη σημασία της υφαντικής. Αξίζει επίσης να μνημονεύσουμε και τους λίθινους πελέκεις με οπή στελέχους.
Πριν ακόμη από την ίδρυση της εγκατάστασης αυτής, φαίνεται ότι εμφανίζεται στη Θάσο μια μεγαλιθική παράδοση κατασκευής ανθρωπόμορφων στηλών που αντικατοπτρίζουν την ισχυροποίηση νέων κοινωνικών ιεραρχιών. Στήλες που συμβολίζουν ίσως θεότητες ή επιφανείς νεκρούς, λαξευμένες σε μάρμαρο ή σε γνεύσιο προβάλλουν ως κυρίαρχο κοινωνικό πρότυπο της εποχής, τον πολεμιστή-κυνηγό. Μεγάλος αριθμός τέτοιων στηλών χρησιμοποιήθηκε ως οικοδομικό υλικό στον οικισμό της Σκάλας Σωτήρος, είναι λοιπόν βέβαιο ότι χρονολογούνται πριν από την ίδρυσή του.
Οι στήλες της Σκάλας Σωτήρος εντάσσονται στο 'πανευρωπαϊκό' ρεύμα των πρώιμων αυτών γλυπτών, που από τα μέσα της 4ης χιλιετίας 'διαδίδονται' από τη Νότια Ρωσία ως την Ιβηρική Χερσόνησο. Η λειτουργία τους πρέπει να είναι κατά βάση συμβολική, ταφική ή λατρευτική. Μια άλλη άποψη που τους αποδίδει χωροθετική σημασία, εφόσον σε αρκετές περιπτώσεις εντοπίζονται μεμονωμένες κοντά σε διαβάσεις πρόσβασης πηγών, πολύτιμων υλών και αγαθών ή σε όρια των ωφέλιμων περιοχών κάθε οικισμού.
Τμήμα της ανασκαφής αποτελεί επισκέψιμο Αρχαιολογικό Χώρο.
Το καλοκαίρι του 2001, ερευνήθηκαν πέντε Τομές βορείως του ναού του Προφήτη Ηλία, σε απόσταση 20 περίπου μ. από τα όρια της παλαιότερης ανασκαφής. Ήδη με την έναρξη των εργασιών αποκαλύφθηκε το βόρειο σκέλος του περιβόλου με μήκος 12 περίπου μ., πλάτος 2 μ., και ύψος που ξεπερνά τα 3 μ., χωρίς να έχει εντοπισθεί η θεμελίωσή του. Το νέο τμήμα του περιβόλου μπορεί να αποδοθεί όπως και το νότιο στην όψιμη αρχαιότερη φάση του οικισμού, προσδίνοντάς του ένα επίμηκες σχήμα και μια έκταση όχι μεγαλύτερη του 1 στρέμματος, λίγο μικρότερη.
Από τη δόμηση του βόρειου αυτού σκέλους του περιβόλου απουσιάζει η τεχνική του 'ψαροκόκκαλου' που είχε παρατηρηθεί στις αρχαιότερες φάσεις του δυτικού τμήματος , και επιλέγεται η αργολιθοδομή με πλακαρές πέτρες, χωρίς όμως την άλλη προσφιλή στο δυτικό σκέλος πρακτική, της ενσωμάτωσης ανθρωπόμορφων στηλών. Σε βάθος 1.50 μ. από την επιφάνειά του και κατά μήκος της εξωτερικής του πλευράς αποκαλύφθηκε ο περίβολος της πρώιμης αρχαιότερης φάσης. Στην εσωτερική όψη του νεότερου περιβόλου εντοπίστηκε ανάμεσα στους λίθους μεγάλος αριθμός οπών, με διάμετρο γύρω στα 0,20 μ., που πιστεύουμε ότι οφείλονται σε οριζόντιες δοκούς στήριξης, μια οικοδομική πρακτική που δεν έχει διαπιστωθεί ως τώρα σε άλλο σημείο του τείχους.
Στο εσωτερικό του νεότερου αυτού περιβόλου εντοπίσαμε και φέτος τα λιθόστρωτα και τα πήλινα δάπεδα που από τις παλαιότερες ανασκαφές αποδίδονται στο διάδρομο μεταξύ τείχους και κτισμάτων του εσωτερικού του οικισμού. Βαθύτερα, αποκαλύφτηκαν πασσαλότρυπες, που δεν αποκλείεται να συνδέονται με στέγαση τμημάτων του διαδρόμου, κάτι επίσης παρατηρημένο παλαιότερα.
Κατά τη δεύτερη οικιστική φάση της θέσης, ο περίβολος φαίνεται ότι εξακολουθούσε να υπάρχει, επιτελώντας όμως τώρα μια χωροταξική λειτουργία, εφόσον δάπεδα και εστίες, αλλά και ολόκληρα αποθηκευτικά αγγεία εντοπίζονται in situ εκατέρωθέν του.
Η παλαιότερη αυτή υπόθεση, ενισχύθηκε φέτος από τη διαπίστωση ότι η προσθήκη κάποιων τοίχων κάθετων προς τον περίβολο μπορεί να χρονολογηθεί στην ίδια με τις κατασκευές αυτές περίοδο. Στην τελευταία αυτή φάση είναι βέβαιο ότι ανήκει και ένα εκτεταμένο δάπεδο από συμπαγή πηλό. Εδώ βρέθηκε, πάνω σε λίθινη πλάκα, μια πήλινη 'φορητή' εστία, ωοειδούς σχήματος, με διάμετρο 40 περίπου εκ., κα δίπλα της δύο μεγάλα αποθηκευτικά αγγεία, και ένας ενυπωσιακός αριθμός φιαλών, πρόχοι, λίθινα εργαλεία και πολλά σφονδύλια.
