Στα νοτιοανατολικά της νήσου Κέας, στην άκρη ενός βραχώδους εξάρματος γνωστού με την ονομασία «Άσπρη Βίγλα», που περιβάλλεται από δύο ρεύματα, τον Βαθυπόταμο και τον Καλαμίτση, σώζονται τα ερείπια της ακρόπολης της αρχαίας Καρθαίας, της μιας από τις τέσσερις αρχαίες πόλεις-κράτη της Κέας
Τα εγκαταλελειμμένα πλην όμως επιβλητικά κατάλοιπα της Καρθαίας άρχισαν να προσελκύουν ξένους αρχαιοδίφες περιηγητές στο απομονωμένο αυτό τμήμα του νησιού από τον ύστερο 17ο αιώνα. Το 1811 ο δανός αρχαιοδίφης P.O. Bröndsted διεξήγαγε πολυήμερες έρευνες και ανασκαφές στο χώρο, περιγραφή των οποίων δημοσίευσε ο 1826 στο έργο του “Reisen und Untersuchungen in Griechenland”.
Συστηματική αρχαιολογική έρευνα στο χώρο ξεκίνησε ωστόσο το 1902 η Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή υπό τον βέλγο αρχαιολόγο P. Graindor. Ανασκαφές συνεχίστηκαν τη δεκαετία του 1960 από την Ελληνική Αρχαιολογική Υπηρεσία και την Εφορεία Κυκλάδων. Τέλος, κατά την περίοδο 1987-1995 διεξήχθη επιφανειακή και ανασκαφική έρευνα από διεπιστημονική ομάδα του Πανεπιστημίου Αθηνών και του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών υπό την Δρ. Λ. Μενδώνη.
Τα μνημεία της Καρθαίας αξιώθηκαν στο διάστημα αυτό αρκετούς πολύ σημαντικούς Ελληνες και αλλοδαπούς μελετητές, όμως πολλές αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες, καθώς και η αρχική διαμόρφωση του αμέσου περιβάλλοντός τους, παρέμεναν αδιευκρίνιστες με αποτέλεσμα να απαιτούν εκτεταμένες ανασκαφικές τομές.
Μέρος των θεμάτων αυτών κλήθηκε να αντιμετωπίσει η Επιτροπή Συντήρησης και Ανάδειξης αρχαίας Καρθαίας Κέας του Υπουργείου Πολιτισμού στο πλαίσιο των εργασιών ανάδειξης και αναστήλωσης των βασικότερων μνημείων της ακρόπολης κατά την περίοδο 2002-2008. Αν και το συγκεκριμένο έργο δεν έχει χαρακτήρα ανασκαφικό, κρίθηκαν απαραίτητες συγκεκριμένες ανασκαφικές τομές στα υπό αναστήλωση μνημεία και στις υπό ανάδειξη περιοχές.
Οι ανασκαφικές εργασίες επικεντρώθηκαν στο ναό του Απόλλωνος, το ναό της «Αθηνάς», το Πρόπυλο, το κτήριο D και το άμεσο περιβάλλον των μνημείων αυτών. Βασικός στόχος των εργασιών ήταν η αποσαφήνιση αρχιτεκτονικών στοιχείων και η αναζήτηση τεκμηρίων χρονολόγησης. Παράλληλα οι εργασίες αποσκοπούσαν στην απομάκρυνση επιχώσεων για την ανάδειξη του χώρου και των μνημείων.

Κατά τις μέχρι σήμερα ανασκαφικές έρευνες των έξι ετών (2002-2007) λειτουργίας του εργοταξίου για τη «Συντήρηση και Ανάδειξη αρχαίας Καρθαίας Κέας» προέκυψαν πολλά ενδιαφέροντα στοιχεία.

Ναός Απόλλωνος. Αποκαλύφθηκε πλήρως η πορεία του οπίσθιου και του ΒΔ πλάγιου τοίχου του σηκού. Ερευνήθηκε ο τρόπος θεμελίωσης των τοίχων σε συνδυασμό με τη μορφή του φυσικού βράχου. Διαπιστώθηκε η θέση των βάσεων των δύο χαμένων αξονικών στηριγμάτων της οροφής του σηκού. Ανασκάφηκαν πλήρως τάφοι του 6ου-7ου αι. μ.Χ. που κατέκλυζαν το σηκό και την περιοχή μπροστά από το ναό. Κατέστη σαφές ότι οι τάφοι αποτελούν terminus post quem για την κατακρήμνιση του ναού. Δεν εντοπίστηκαν ίχνη αδύτου στο εσωτερικό του ναού ούτε βωμού μπροστά από αυτόν. Καθαρίστηκε η περιοχή των βάθρων ψηφισμάτων και αποκαλύφθηκε αναλημματικός τοίχος που τα όριζε προς την πλευρά του Κουλά. Αποκαλύφθηκε σύστημα αναλημματικών τοίχων προγενέστερων του ναού, που ορίζουν την πλατεία του ανδήρου.

Ναός «Αθηνάς». Διερευνήθηκε ο τρόπος θεμελίωσης της κρηπίδας και των τοίχων του σηκού, καθώς και η επίχωση της περιοχής μεταξύ της ανατολικής κρηπίδας του ναού και του ανατολικού αναλημματικού τοίχου του ανδήρου. Από τομή εντός του σηκού διαπιστώθηκε η πρωιμότερη των υστεροαρχαϊκών χρόνων χρήση του χώρου. Αποκαλύφθηκε το θεμέλιο της πρόστασης του προνάου και πλούσιο αρχαϊκό στρώμα κάτω από το κονίαμα του προνάου. Στα βόρεια του ναού καθαρίστηκε πλήρως περιοχή με ίχνη λατομικής δραστηριότητας, καθώς και βαθμιδωτές διαμορφώσεις του βράχου. Στα δυτικά του ναού αποκαλύφθηκε αναλημματικός τοίχος, που συγκρατούσε τις επιχώσεις προς την πλευρά του βράχου, και διαμορφωμένος στο βράχο διάδρομος μεταξύ του ναού και του τοίχου αυτού. Στα νοτιοδυτικά του ναού αποκαλύφθηκαν δύο αναθηματικά βάθρα και κτιστή βαθμιδωτή κατασκευή, που διαμόρφωνε τη δυτική πλευρά της πλατείας μεταξύ του ναού και του κτηρίου D.

Πρόπυλο. Αποκαλύφθηκε η άνω επιφάνεια των σωζόμενων θεμελίων του κτηρίου και καθαρίστηκε η περιοχή μεταξύ Προπύλου και Κουλά. Εντοπίστηκε κεκλιμένη αναβάθρα και οδός κατά μήκος του νότιου αναλημματικού τοίχου του ανδήρου, η οποία οδηγεί στο Πρόπυλο από την κλιτύ Βαθυποτάμου. Ανασκάφηκε μεγάλο τμήμα κλιμακοστασίου που οδηγεί στο Πρόπυλο από την κλιτύ Καλαμίτση. Αποκαλύφθηκε τμήμα του ανατολικού αναλημματικού τοίχου του ανδήρου, το οποίο καλυπτόταν από παλαιά ανασκαφικά μπάζα.

Κτήριο D. Ανασκάφηκε πλήρως το κτήριο και αποκαλύφθηκε το υπόστρωμα των βαθμίδων, ο πρόδομος και ο σηκός. Ερευνήθηκε η περιοχή πίσω από το κτήριο, όπου εντοπίστηκε λίθινη κλίμακα και δωμάτια οικιών (;). Αποχωματώθηκε ο αγωγός ομβρίων δίπλα (Β/ΒΑ) από το κτήριο. Ανασκάφηκαν τάφοι χριστιανικών χρόνων στον αγωγό, στον πρόδομο και στην πλατεία του ανδήρου.

Διάφορα. Στην οδό που ένωνε τα άνδηρα των δύο ναών αποκαλύφθηκαν αναλημματικοί τοίχοι, λαξευτή υδρομαστευτική δεξαμενή και κεκονιαμένοι τοίχοι που πιθανόν διαμόρφωναν μικρό στωικό οικοδόμημα. Στην κλιτύ Βαθυποτάμου εντοπίστηκε μεγάλος αριθμός μικρών τμημάτων τοίχων οικιών καθώς και μικρός αριθμός χριστιανικών τάφων.