Το πρόγραμμα "Εξερευνώντας την ιστορία ενός χειρογράφου" αποτελεί ένα θεατρικό εργαστήριο που διοργάνωσε το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του ΥΠ.ΠΟ για τις "Ανοιχτές Ημέρες".
Μέσα από τις δραστηριότητες στο θεατρικό εργαστήριο, τα παιδιά αποκτούν διαφορετική εμπειρία επίσκεψης σε ένα μουσείο και ζουν τις περιπέτειες ενός πολύτιμου βυζαντινού χειρογράφου. Πρόκειται για τον πορφυρό κώδικα της Πετρούπολης, χειρόγραφο του 6ου αι., που γράφτηκε στην Κωνσταντινούπολη, αργότερα διαμελίστηκε και ύστερα από περιπέτειες ένα φύλλο του κατέληξε στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού.
Το θεατρικό εργαστήριο στηρίζεται στη μέθοδο του εκπαιδευτικού δράματος, το οποίο δημιουργεί ένα θεατρικό, πλαστό κόσμο μέσα στον οποίο οι συμμετέχοντες υποδύονται τον εαυτό τους ή κάποιον άλλο σε μια υποθετική κατάσταση. Χρησιμοποιεί ως εκφραστικό μέσο τον άνθρωπο ως ολότητα και είναι μια συλλογική τέχνη που στηρίζεται στην αλληλεπίδραση των συμμετεχόντων.
Βασική αρχή του Δράματος αποτελεί η μαθητοκεντρική αντίληψη, καθώς λαμβάνει υπόψη του την εμπειρία του παιδιού από το μιμητικό παιχνίδι και το ενδιαφέρον του για τα παραμύθια και τις ιστορίες, που αποτελούν πρωταρχικές πηγές μάθησης. Ακόμη προωθεί τον εμπειρικό τρόπο μάθησης. Έτσι το παιδί παίζοντας ένα ρόλο εμπλέκεται σε μια κατάσταση, όχι μόνο διανοητικά, αλλά και συναισθηματικά και κατανοεί ευκολότερα, πράττοντας και δρώντας. Επιπλέον, το εκπαιδευτικό δράμα αποσκοπεί στην ενεργητική μάθηση, έτσι ώστε να βοηθήσει το παιδί να ανακαλύψει μόνο του πράγματα και να δώσει το δικό του νόημα σε αυτά. Τέλος, βασίζεται στην αλληλόδραση, δηλαδή συντελείται στο πλαίσιο της ομάδας, όπου οι συμμετέχοντες μοιράζονται τις εμπειρίες τους και μέσα από τη δράση και την αντίδραση οι αντιλήψεις τους μετασχηματίζονται, διευρύνονται, εμπλουτίζονται.
Μέσα από το θεατρικό εργαστήριο ενισχύεται η αυτοέκφραση, προάγεται η αυτογνωσία και προβάλλεται η συνεργασία και η σύμπραξη. Έτσι τα παιδιά έρχονται αντιμέτωπα με διλήμματα και καλούνται να πάρουν θέση σε ανοιχτά ερωτήματα, τα οποία είναι γενικά δύσκολο να απαντηθούν.
Τέλος, με την ολοκλήρωση της διαδικασίας δίνεται έμφαση στον αναστοχασμό των δραστηριοτήτων που προηγήθηκαν και γίνεται σύγκριση και συσχέτιση με ανάλογα ζητήματα του σήμερα.
Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα "Εξερευνώντας την ιστορία ενός χειρογράφου" διοργανώθηκε και υλοποιήθηκε στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για τις "Ανοιχτές Ημέρες" (Οκτώβριος 2003) και για τις "Μέρες έκφρασης και δημιουργίας, 2004, Μελίνα, 10 χρόνια μια μεγάλη απουσία" (Μάρτιος 2004). Ο σχεδιασμός και ο συντονισμός έγινε από τις κ.κ. Α. Αυδή και Μ. Χατζηγεωργίου, διδάσκουσες στο τμήμα Θεάτρου του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και η εμψύχωση από φοιτητές/τριες του τμήματος Θεάτρου και από τις αρχαιολόγους-μουσειοπαιδαγωγούς του Μουσείου. Σε αυτό έχουν συμμετάσχει 155 μαθητές κυρίως Ε' Δημοτικού, αλλά και Β' Γυμνασίου από σχολεία της Θεσσαλονίκης.
Το συγκεκριμένο θεατρικό εργαστήριο πραγματεύεται θέματα όπως η παράδοση, η αξία της προσωπικής και συλλογικής μνήμης, η πολιτιστική κληρονομιά του μουσείου και το μουσείο ως χώρος διαφύλαξης της ιστορικής μνήμης, παίρνοντας ως έναυσμα την πραγματική ιστορία ενός φύλλου του Πορφυρού Κώδικα της Πετρούπολης που εκτίθεται στο μουσείο. Στο πρώτο στάδιο, τα παιδιά κάνουν ένα ταξίδι στο χρόνο, στον 6ο αι., όπου ο "γραφέας" που κατασκεύασε τον κώδικα τους δίνει πληροφορίες για τα χειρόγραφα.
Στο δεύτερο στάδιο, χωρίζονται σε ομάδες και μπαίνουν σε ρόλο οικογενειών προσφύγων που έχουν στην κατοχή τους, ως οικογενειακό κειμήλιο, ένα φύλλο του κώδικα. Μέσα από τη δημιουργία θεατρικών σκηνών, καλούνται να δείξουν ένα περιστατικό που τους ενώνει με το αντικείμενο. Στη συνέχεια γίνεται συζήτηση με "εκπρόσωπο" του Μουσείου για το αν θα παραδώσουν το κειμήλιο στο Μουσείο, ως κομμάτι της εθνικής πολιτιστικής κληρονομιάς. Έτσι, η κάθε οικογένεια αποφασίζει αν θα παραδώσει το αντικείμενο ή όχι και για ποιους λόγους και τέλος ακολουθεί η "τελετή παράδοσης" των φύλλων, σε γιορτή που διοργανώνει το Μουσείο προς τιμή των οικογενειών. Στο τρίτο στάδιο τα παιδιά, εκτός ρόλου, αναστοχάζονται τις δραστηριότητες που έκαναν και επισκέπτονται την αίθουσα "Παλαιοχριστιανικός ναός", όπου εκτίθεται το φύλλο του πορφυρού κώδικα.
Στο θεατρικό εργαστήριο τα παιδιά συμμετέχουν σε ποικίλες δραστηριότητες, όπως το μιμητικό παιχνίδι, η ανάληψη ρόλου, η συγγραφή των ιδεών και των απόψεων τους πάνω σε ένα θέμα, καλλιεργούν τον προφορικό και γραπτό λόγο, τις κινητικές και καλλιεχνικές δεξιότητες τους, αποκτούν γνώσεις για ποικίλα ζητήματα και συνεργάζονται σε μια συλλογική δημιουργία.
Χρηματοδότης:
ΥΠ.ΠΟ, Διεύθυνση Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων
