Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Τρικάλων είναι Περιφερειακή Υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων σε επίπεδο Διεύθυνσης, έχει έδρα τα Τρίκαλα και αρμοδιότητα που εκτείνεται στο Νομό Τρικάλων.
Οι δραστηριότητες της ΕΦΑ Τρικάλων αφορούν στην τεκμηρίωση, διαχείριση και προστασία των υλικών αρχαιολογικών καταλοίπων και ιστάμενων μνημείων καθώς και στην ανάδειξη και προβολή της αρχαιολογικής πολιτιστικής κληρονομιάς της περιοχής του νομού, σε συνεργασία με συναρμόδιους φορείς. Οι δραστηρότητες αυτές συνοψίζονται στα εξής:
1. Προστασία αρχαιολογικών χώρων και μνημείων στην περιοχή αρμοδιότητάς της, που εκτείνονται από την προϊστορική περίοδο μέχρι και τον 19ο αιώνα. Στο πλαίσιο της προστασίας των αρχαιοτήτων πραγματοποιούνται κηρύξεις και οριοθετήσεις χώρων και μνημείων και παράλληλα γίνεται έλεγχος εκσκαφικών δραστηριοτήτων, σωστικές ανασκαφές, καθώς και μορφολογικός έλεγχος σε χώρους που προστατεύονται από την Αρχαιολογική Νομοθεσία.
2. Καταγραφή και τεκμηρίωση κινητών και ακινήτων μνημείων με χρήση συμβατικών και ψηφιακών μέσων.
3. Επείγοντα έργα συντήρησης και στερέωσης μνημείων
4. Αποκαταστάσεις ιστάμενων μνημείων στο πλαίσιο συγχρηματοδοτούμενων έργων με αυτεπιστασία και απολογιστικά.
5. Διαμορφώσεις αρχαιολογικών χώρων (αποψιλώσεις, περιφράξεις, αρχαιολογικοί καθαρισμοί)
6. Προβολή των μνημείων και του έργου της Υπηρεσίας με διοργάνωση εκπαιδευτικών, ενημερωτικών, επιστημονικών και πολιτιστικών δράσεων, και περιοδικών εκθέσεων σε χωρους αρμοδιότητας της Εφορείας και σε χώρους που παραχωρούνται από φορείς του νομού Τρικάλων.
7. Συνεργασία με Δήμους και πολιτιστικούς φορείς για την γενικότερη προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς.
8. Συνεργασία με την Κεντρική Υπηρεσία και άλλες Περιφερειακές Υπηρεσίες του Υ.ΠΟ.ΠΑΙ.Θ. για θέματα σχετικά με τις αρμοδιότητες της Εφορείας.
9. Διαχείριση αιτημάτων πολιτών (πληροφόρηση, ενημέρωση, έλεγχος μελετών).
10. Διαχείριση θεμάτων μνημείων καθώς και θεμάτων προστασίας μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς (Unesco)
Το νομικό πλαίσιο από το οποίο διέπεται η λειτουργία και οι αρμοδιότητες της ΕΦΑ Τρικάλων είναι το παρακάτω:
α) Οι διατάξεις του νόμου 3028/2002 (ΦΕΚ 153/Α/28-06-2002) «Για την προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς».
β) Το Προεδρικό Διάταγμα 104/27-08-2014 (ΦΕΚ 171/Α/28-08-2014) «Οργανισμός Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού».
γ) Η υπ’ αριθμ. ΥΠΠΟΑ/ΓΔΔΥ/ΔΟΕΠΥ/275923/40952/379/24-10-2014 (ΦΕΚ 2891/Β/29-10-2014) «Υπουργική Απόφαση για μεταβίβαση αρμοδιοτήτων του Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού στις Περιφερειακές και Ειδικές Περιφερειακές Υπηρεσίες».
δ) Το Προεδρικό Διάταγμα 99/18-03-1992 (ΦΕΚ46/Α/24-03-1992) «Μελέτη και εκτέλεση αρχαιολογικών εν γένει έργων».
Η αρμοδιότητα της Εφορείας είναι συνυφασμένη με θέματα που σχετίζονται με την διατήρηση, προστασία και φύλαξη των αρχαιοτήτων, την επιστημονική έρευνα, την αποκάλυψη, τη συντήρηση, τη φύλαξη, την ανάδειξη αρχαιοτήτων και νεώτερων θρησκευτικών μνημείων, την έκθεσή τους, τον προγραμματισμό, τη διαχείριση, τη μελέτη και την εκτέλεση οιουδήποτε αρχαιολογικού έργου, τη συντήρηση, επισκευή, αποκατάσταση, αναστήλωση, ανάδειξη και διαμόρφωση των μνημείων και των αρχαιολογικών χώρων, καθώς και του φυσικού ή μη περιβάλλοντός τους, την εκτέλεση όλων των ανωτέρω έργων με αυτεπιστασία και απολογιστικά, την επιστημονική μελέτη και δημοσίευση των αρχαιοτήτων, τη διαχείριση των μνημείων, των αρχαιολογικών χώρων, των Μουσείων και των Συλλογών, στον χώρο ευθύνης της, που ανήκουν στο κράτος, την προετοιμασία και την εισήγηση σχετικά με όλα τα αρχαιολογικά θέματα στα αρμόδια Συμβούλια Μνημείων (Τ.Σ.Μ.Θ., Κ.Α.Σ., Κ.Σ.Ν.Μ.) και την εν γένει μέριμνα εφαρμογής της ισχύουσας νομοθεσίας περί προστασίας των αρχαιοτήτων.
Το προσωπικό της μετέχει στο έργο αυτό, καθώς και στη διεξαγωγή συστηματικών και σωστικών ανασκαφών ή άλλων αρχαιολογικών έργων και ερευνών, στη μελέτη και διοργάνωση περιοδικών εκθέσεων, στη διαμόρφωση ανάπτυξης και λειτουργίας των αρχαιολογικών χώρων, στην οργάνωση εκδηλώσεων, στη σύνταξη μελετών για την αποκατάσταση μνημείων και ανάδειξης χώρων, ανάλογα με τις υπηρεσιακές ανάγκες και ανεξάρτητα από την κατανομή τους στα επιμέρους τμήματα.
Δικαιολογητικά που απαιτούνται για:
1) χορήγηση άδειας χωροθέτησης οικοδομικής δραστηριότητας εκτός αρχαιολογικού χώρου:
α) Αίτηση του ιδιοκτήτη
β) Τοπογραφικό διάγραμμα εις διπλούν
2) χορήγηση άδειας χωροθέτησης οικοδομικής δραστηριότητας εντός κηρυγμένου αρχαιολογικού χώρου ή ζώνης Β΄ προστασίας: α) Αίτηση του ιδιοκτήτη
β) πλήρης αρχιτεκτονική μελέτη εις πενταπλούν
3) χορήγηση άδειας χωροθέτησης έργου:
α) Αίτηση του φορέα ή αναδόχου
β) τοπογραφικό διάγραμμα έργου εις διπλούν σε χάρτη της Γ.Υ.Σ.
4) χορήγηση άδειας κατοχής αρχαίων:
α) Αίτηση του κατόχου στην οποία θα αναγράφεται ο τρόπος που περιήλθε στην κατοχή του το αρχαίο (μαζί με την αίτηση θα πρέπει να προσκομιστεί το αντικείμενο στην Εφορεία για φωτογράφιση και καταγραφή)
5) χορήγηση άδειας κινηματογράφησης ή φωτογράφησης αρχαιολογικών χώρων
α) Αίτηση του ενδιαφερομένου στην οποία θα δηλώνεται αναλυτικά το θέμα
β) Στην περίπτωση που το υλικό της κινηματογράφησης κατά την προβολή του θα συνοδεύεται από λόγο, θα πρέπει να υποβληθεί προς έγκριση το κείμενο
γ) Μετά τη χορήγηση της σχετικής έγκρισης ο ενδιαφερόμενος θα πρέπει να προσκομίσει παράβολο καταβολής των δικαιωμάτων υπέρ του ΤΑΠΑ εφόσον απαιτείται
6) χορήγηση άδειας μελέτης και φωτογράφησης: Αίτηση ενδιαφερομένου στην οποία θα περιγράφεται με σαφήνεια το αντικείμενο της μελέτης και φωτογράφησης και ο σκοπός της μελέτης.
7) έκδοση δελτίου ελευθέρας εισόδου σε αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία
α) Αίτηση ενδιαφερομένου
β) Δυο πρόσφατες φωτογραφίες
γ) Πιστοποιητικό ή αποδεικτικό τίτλου ή ιδιότητας
8) Αίτηση χρήσης ανιχνευτή μετάλλων:
α) Αίτηση ενδιαφερομένου, όπου αναγράφεται ο σκοπός της χρήσης του στην καθορισμένη περιοχή, ο χρόνος της χρήσης καθώς και τα πρόσωπα που θα συμμετάσχουν.
β) Χάρτης ή τοπογραφικό διάγραμμα κατάλληλης κλίμακας, στον οποίο καθορίζεται η περιοχή χρήσης.
γ) Επιπρόσθετα, υποβάλλεται η βεβαίωση εγγραφής στο ειδικό μητρώο κατόχων ανιχνευτών μετάλλου.
